„Rentgenogramy duszy – List do Stanisława Przybyszewskiego” | wystawa malarstwa Grzegorza Steca

Wystawa malarstwa Grzegorza Steca pt. „Rentgenogramy duszy. List do Stanisława Przybyszewskiego”. Wystawa towarzyszy konferencji „PRZYBYSZEWSKI I INNI Początki społecznego ruchu naukowego humanistów w Gdańsku 1923–2023”

Wernisaż: poniedziałek 5 czerwca 2023, godz. 17:00

Miejsce: Galeria „PUNKT”, ul. Chlebnicka 2

Czas trwania: 06.06 – 20.06.2023
dni powszednie 12:00 – 18:00

Pełny program wydarzenia:

• 17.00-18.00 – Powitanie w Gdańskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuki;

• „Gdańscy artyści Przybyszewskiemu”, część druga sesji poetyckiej Gdańskiego Klubu Poetów wraz z koncertem muzycznym Studia Wokalnego UG.

• 18.00 – 18.40 – Wernisaż wystawy pt. Rentgenogramy duszy – List do Stanisława Przybyszewskiego – malarstwo Grzegorza Steca, którego obrazy znajdują się na okładkach edycji Dzieł literackich S. Przybyszewskiego (Kraków, 2022–24). Wprowadzenie wygłosi prof. Piotr Józefowicz z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku

• 18.40-20.30 – Poczęstunek na tarasie Galerii Punkt

Gabriela Matuszek-Stec o wystawie:
Przybyszewski w eseju Psychischer Naturalismus (1894), jednym z  pierwszych i najważniejszych tekstów rozpoznających nieznanego wówczas artystę, Edvarda Muncha, jako naturalistę duchowych fenomenów (de facto ekspresjonistę), nazywa jego obrazy „malowanymi preparatami duszy”.

Marcin Kołpanowicz o płótnach Grzegorza Steca napisał: „Gdy zobaczyłem cykl wertykalnych obrazów przedstawiających jakby rozwieszone w powietrzu świetliste postaci-widma, pomyślałem, że to rentgenogramy duszy.” (Grzegorz Stec, jest czerń, katalog wystawy Grzegorz Stec. Malarstwo w Galerii Centrum NCK, Kraków 2002). Określenie to pasuje do znaczącej części malarstwa Steca. Wertykalne obrazy zamieszczone zostały na okładach 11-tomowej edycji Dzieł literackich Przybyszewskiego. 

Wystawa Rentgenogramy duszy jest rodzajem „listu” artysty późnej nowoczesności do tego, który ponad sto lat temu rozpoznał jej zagrożenia. W twórczości Przybyszewskiego dominuje cierpienie, lęk, przerażenie życiem, zniewoleniem, cywilizacją, płciowością, stąd zwrot ku przestrzeniom duchowym – do Absolutu, którego ludzka „naga dusza” jest ziemską cząstką. Jego pisarstwo jest eksplozywne, afektywne, histeryczne, wizyjne, wypływające z pokładów nieświadomego, bohaterowie naznaczeni chorobą i szaleństwem, a świat zmierza w kierunku nicestwienia.

Podobne cechy posiada malarstwo Grzegorza Steca, wyrastające z bolesnego rozpoznania naszej rzeczywistości jako chorej i szalonej. Istota ludzka jawi się w nim jako bezwolna cząstka bezosobowego, zdeformowanego tłumu zmierzającego do apokaliptycznego końca, albo fragmentaryczna, okaleczona postać, będąca zobrazowaniem psychicznych i emocjonalnych stanów. Pozornie nieuporządkowana, spontaniczna forma obrazów przypomina erupcję kolektywnej nieświadomości, która „mówi” przez artystę – językiem wizyjnym i histerycznym, kumulującym mocne doświadczenia wewnętrzne.

U obu artystów tematem zasadniczym jest człowiek. Przybyszewski próbował go – bezskutecznie – wyzwolić: „rozkiełznać, pokazać nagim”. Stec stara się zrozumieć coś, co jest niezrozumiałe, pojąć chaos świata. W obu przypadkach mamy do czynienia z mroczną sztuką, sięgająca tam, gdzie wielu woli nie zaglądać.

Grzegorz Stec – ur. w 1955 r. w Krakowie, w 1981 r. ukończył krakowską Akademię Sztuk Pięknych. Zajmuje osobne miejsce we współczesnej sztuce, między figuratywnością i abstrakcją, jego malarstwo można określić jako wizyjne. Wypracował własną technikę malarską.  Przez krytyków nazywany mistrzem światła i wybitnym kolorystą. Jest także twórcą unikatowych czarnych obrazów olejnych.

Miał ponad 70 wystaw indywidualnych w liczących się galeriach sztuki w Polsce i za granicą (USA, Szwecja, Niemcy, Francja). W latach 1995–2009 wystawiał głównie w USA (Chicago  i Nowy Jork). Jego malarstwo było prezentowane na indywidualnych  wystawach w polskich placówkach dyplomatycznych: w Konsulacie Generalnym Rzeczpospolitej Polskiej w Nowym Jorku (2008), w Instytucie Polskim w Lipsku (2014), w berlińskiej Galerie Abakus przy współudziale Ambasady RP w Berlinie (2015), a także w The Kosciuszko Foundation w Nowym Jorku (2009). O twórczości Steca TVP nakręciła film Zadręcza mnie zapach czerni (1991, reż. Cezary Nowicki). W 2019 r. Grzegorz Stec obchodził Jubileusz 40-lecia twórczości, zorganizowany przez Miasto Kraków. Z tej okazji odbyło się szereg wystaw, artysta odznaczony został medalem „Honoris Gartia” przez Prezydenta Miasta oraz nagrodzony dwujęzycznym albumem „Grzegorz Stec – Malarstwo – Paintings – Czterdziestolecie”, Kraków 2019. Grzegorz Stec jest również poetą, wydał dwa tomiki poetyckie: Nikt tu nie szuka odpowiedzi (1999) oraz Melencolia (2007).